Fotball er eit pengespel, der dei store fiskane i dammen har ein tendens til å sluke dei små.

Men ballen sprett ikkje alltid i tråd med budsjettet, noko Viking kanskje fekk merke i opningskampen av eliteserien 2015.

Ei scoring frå Sanel Kapidzic var nemleg nok til å skape furore blant heimefansen på Isachsen Stadion, i Mjøndalen sin første kamp i eliteserien på 23 år. For dei tilreisande Viking-hordane var tapet eit kraftig varsko om at laget deira slett ikkje er så bra som budsjettet skulle tilseie.

Viking vart rett nok truleg snytt for straffespark på stillinga 0-0 - men det herska inga tvil om at det beste laget vann.

Med 1-0 i opningskampen klarte Mjøndalen å snu det ingen skulle tru, nemleg ideen om at høgt budsjett er synonymt med sportsleg suksess.

Mål om å ta selfies

Som fotballskribent er eg glad for at det finst analytiske forklaringsmodellar å stø seg på. Men som fotballelskar blir eg minst like glad når analysane ikkje held mål.

Når Mjøndalen slår Viking er det som om verkelegheita peiker nase til prognosane.

Viss det verkeleg hadde vore slik at totalbudsjettet avgjer alt, hadde eliteserien vore avgjort på førehand.

Rosenborg ville vorte seriemeister, andreplassen ville gått til Molde eller Viking. Mjøndalen ville hamna sist på tabellen.

Med det lågaste budsjettet i eliteserien er dei dømd til nedrykk, i tråd med alle spådommar før seriestart.

Dette er dei fullstendig klar over. «Målet vårt er å ta nok selfies på Tippeliga-arenaene rundt omkring», sa Mjøndalen-veteran Mads Hansen før sesongen.

Trenar Vegard Hansen slutta seg til denne humoristiske målsetnaden. Etter siger i opningskampen kan Hansen & Co le godt, i alle fall fram til neste serierunde.

• Les om Mjøndalen i Eliteserieguiden: Kan eventyret fortsette?

Press avlar stress

Når førehandstipset ikkje slår til, må heile fotballkommentariatet leite febrilsk etter alternative forklaringar.

Dette er min hypotese: Mjøndalen slo Viking på grunn av psykologiske forhold, som heng nøye saman med nettopp økonomi.

Mjøndalen har lada opp til årets sesong med minimalt press på seg. Klubben tenkjer langsiktig utvikling, ikkje kortsiktig sportsleg suksess.

Dei kan leve med nedrykk, så lenge klubben totalt sett kjem styrka ut.

Det kan ikkje Viking, som har lenge vore i den økonomiske toppen av norsk fotball. Sportsleg, derimot, har dei knapt vore i stand til å utfordre om medaljar.

Det kresne Stavanger-publikumet får ofte tyn for at dei skapar negativ stemning på Viking Stadion. Sanninga er at dei har all muleg grunn til å vere misnøgde.

Ein av dei beste analysane av forholdet mellom økonomiske ressursar og sportsleg suksess finn du i Soccernomics av Simon Kuper og Stefan Szymanski.

I følgje deira teori kan vi fastslå at kampen mellom Mjøndalen og Viking var eit møte mellom eit lag som har fått mykje ut av lite og eit lag som har fått lite ut av mykje – overprestasjon mot underprestasjon, for å seie det enkelt.

Å underprestere over tid er sjølvsagt ikkje bra for sjølvtilliten, særleg ikkje når laget lever med stort forventingspress.

I fjor tok Viking meir poeng på bortebane enn heime. I Stavanger er frykta for å tape høgare enn evna til å vinne.

Av alle lag eg har sett i aksjon dei siste sesongane, er Viking det mest forknytte. I staden for olje i maskineriet, gir oljeøkonomien næring til utryggheita.

• Les om Viking i Eliteserieguiden: Et lag uten bredde

Denne redselen kom til syne fleire gonger mot Mjøndalen. Viking-spelarane verka ekstremt stressa i avgjerande situasjonar, som då innbytar Zymer Bytyqi missa i ballmottaket i ein svært gunstig posisjon 10 minutt før slutt. Angsten eter Viking-sjela.

Ein av dei som ser ut til å merke presset hardast er Yann-Erik De Lanlay, som dessverre har vorte ei skugge av det store talentet han ein gong var.

Det heng saman med at Viking aldri heilt har klart å spele han inn i ei bestemt rolle. I dagens kamp skulle han liggje ute til venstre og skjêre inn, med Bödvarsson eller

Berisha på løp mot venstre for å skape rom sentralt. Det lukkast sjeldan, og fortvilinga til De Lanley berre veks utover kampen.

Henta spelarar frå lågare divisjonar

Ei anna side ved saka er at det høge budsjettet til Viking kamuflerer ein usunn økonomi. Det er med Viking som med oljeindustrien i heimbyen – nedgangstider. Klubben har mått kutte i budsjettet dei siste sesongane. Derfor er troppen deira tynn i år.

At heile 10 spelarar er 20 år eller yngre er nemleg ikkje eit resultat av ei heilhjarta satsing på talent, men manglande kjøpekraft. Økonomisk underskot tvingar fram ungdommeleg overmot.

I serieopninga lukkast ingen av dei unge særleg godt. Korkje Samuel Adegbenro eller erstattaren hans, Suleiman Abdullahi, klarte å by Mjøndalen-forsvaret på nemneverdige problem.

Då heller ingen av dei etablerte klarte å heve nivået, vart jobben rimeleg grei for kaptein Joachim Solberg Olsen og resten av MIF-forsvaret.

Heller ikkje fjorårets toppscorar i Viking, Vidar Nisja, gjorde noko særleg vesen av seg. Han starta på benken, men kom tidleg innpå for Bjørn Daniel Sverrisson, som måtte ut med skade.

Merkeleg nok vart Nisja plassert i ei djup midtbanerolle. Heilt sidan Nisja slo gjennom i Bryne som tenåring har eg meint at han er best i ei offensiv rolle. Synd for Viking sin del at Kjell Jonevret ikkje er einig i dette.

«It´s money that I love», song Randy Newman i 1979. «Nei takk», sa Mjøndalen-trenar Vegard Hansen då klubben ville tilby han éin million i årsløn etter opprykket i 2014.

Mjøndalen har ganske enkelt erkjent si eiga grense, økonomisk så vel som sportsleg, og for det skal dei applauderast. I staden for å ause ut pengar på nye signeringar etter opprykket, har dei konsolidert den eksisterande troppen.

Det har dei blant anna gjort ved å satse på ein undervurdert strategi i norsk fotball: å hente spelarar frå lågare divisjonar.

Helten i opningskampen, Kapidzic, kom frå Vard Haugesund for to sesongar sidan. Den solide forsvarsspelaren Ulrik Arneberg kom frå Asker. Dei var begge med då Mjøndalen rykka opp i fjor.

Feilslått pengebruk over tid?

«Mjøndalen Fotball bygger stein på stein» annonserte speaker like før full tid. Han kunne ikkje sagt det betre.

Denne kontinuiteten kan kome til vege opp for eit lågt budsjett i Mjøndalen sitt tilfelle, særleg viss fleire av konkurrentane i nedrykkstriden må selje nøkkelspelarar i løpet av sommaren.

Dei har sågar eit statistisk faktum på si side: Berre fem av dei 24 laga som har rykka opp til eliteserien dei siste 10 sesongane har rykka rett ned igjen.

Når Viking går på eit tap i opningskampen, er det ikkje berre eit signal om at oljesjeikane i Stavanger har mindre å rutte med her og no. Det er eit kraftig signal om feilslått pengebruk over tid.

Vi treng ikkje seie meir enn ”SK Brann” for å understøtte den konklusjonen. Berre tida vil vise om Viking går på same smell som Brann gjorde i fjor.

Det einaste vi kan konkludere sikkert med etter éin kamp er at Viking slit tungt med å score mål. Då keeper Iven Austbø var med opp på to corner på overtid, var desperasjonen til å ta og føle på.