Hopp til innhold

Oahpaha olbmuid dovdat iežaset

Esther Utsis lea guossedállu Buolbmágis gos ollugat dollet kurssaid ja konferánssaid. Seammás ožžot sii juoga eará, son fállá olbmuide kurssa das ahte mo iežainnis oahpásmuvašii.

Esther Utsi

Esther Utsi

Foto: Anne Olli

Ášši doaimmaha Ánne Olli

Esther Utsi muitala alddis leat idjadan ja konferánsabáikki Buolbmágis, dán báikki namma lea Buolbmat Guolbana Guossedállu/ Polmakmoen Gjestegård. Deike bohtet dieđos dakkárat geat dollet iežaset bargiide kurssaid, muhto eai sii su báikkis oaččo dušše borramuša, idjadan ja konferánsalanjaid. Danne go su maid dávjá dáhttot doallat dakkáraš iežasovdánahttinkurssa iežaset bargiide. Ja dan son áinnas dahká, muhtimin eai olle váldit olles kurssa, dalle son logaldallá sidjiide das mo olmmoš buoremusat oahpásmuvašii iežainnis.

Olmmoš ii gálggašii fuolastuvvat

Utsi muitala iežas oahpahit olbmuide ahte eai galgga fuolastuvvat dahje heađástuvvat, na eaige morraša atnit masge. Son lohká olmmoš fertešii alcces addit dan mađe dili ja ráfi, vai alddes oaččošii buot vástádusaid. Ainnat jos olmmos nagada rupmašis vuoiŋŋastáhttit, de lea vejolaš alddis oažžut buot vástádusaid maid dárbbaša. Ednema lohká leat dán oktavuođas dehálažžan.

Ednema lohkáge dehálažžan, danne ferte olmmoš gii vuoiŋŋaiguin bargá, son ferte ednet dahje jordet iežas. Bargu lea dasa áibba buorre, nugo láhtiid bassat dahje láibut, ja iežas lohkáge láibut hui olu.

Vuoiŋŋaidmáimmis ii galgga leat guhká háválassii

Iežas lohká oaidnán olbmuid geat alohii leat vuoiŋŋaimáilmmis, dan ii jáhka dahkat buriid. Son navdá leat váralažžan jos beare vuoiŋŋaiguin ovttastallá, danne ferte olmmoš ednet iežas. Iežas gal lohká navdit leat vejolažžan johtalit olggos sisa vuoiŋŋaidmáilmmis. Son muittuha ahte eatnanalde han mii eallit, muhto dieđuid lea vejolaš viežžat vuoiŋŋáidmáilmmis.

Leago erohus buorideaddjis ja oadnis

Esther Utsi lohká leat erohusa oadnilis olbmos ja buorideaddjis. Aáinnat olbmuin leat máŋggalagan attáldagat. Olbmot geat leat oaidnilat/ klarsynta, sii dovdet gamus mii boahtteáiggis dáhpáhuvvá, dahje ahte sii dovdet gamus makkár vejolašvuođat olmos leat boahtteáiggis. Olbmot dat ieža fertejit válljet maid dahket, oaidnit muitalit dušše olbmo vejolašvuođain.

Na juohke olmmoš vállje ieš iežas geainnu. Esther Utsi muitala iežas leat buorideaddjin/ healárin. Ja go son buorida, de váldá son oktavuođa dáinna energiijajođuin masa buot olbmot leat goallostuvvon.

Máilmmiávus viežža veahki

Olmmoš gii álo dahká dan maid ii rievtti mielde hálit, na de gáidá son eret dán energijja jođus, mađi eanet olmmos beahttá iežas dađi guhkeleabbui gáidá son ealima energiijas. Ja go vuos nie lea geavvan de šaddá olmmoš heajos dillái, šaddá maid olmmoš losses ja sevdnjes millii, gillá deprešuvnnain.

Viežžá sin fas rivttes bálgái

Iežas lohká de dáid olbmuid gaikkihit fas rivttes bálgá ala, son viežžá sin eret doppe doaresbealde nugo ieš lohká ja go son lea sin viežžan rivttes bálgá ala, de sárge son sin birra šerres čuovgadis riegga vai sii nagadit gávnnahit maid dahkat iežaset eallimis. Dien son dahká go buorida. Muhto álo go son heale/ buorida, de bohtet universsas olu áššit vuolas, dát eai boađe geasge earás go olbmos alddis/ det høŧere selvet.

Veahkeha olbmuid dearvvasmahttit iežaset

De leage dalle stuorra erohus healáriin ja olbmuin geat lohket iežaset leat oaidnilin/ klarsyntan. Oadnit muitalit dušše maid dovdet gamus, maid sii oidnet, ja healárat sii buoridit olbmuid dávddas. Muhto son deattuha ahte ii leat son gii váldá dávdda eret, muhto go son gii buohcá rievdaga jurdagiiddis, heaitá morašteames, ballamis ja váivašuvvamiš áššiin main ii leat vuođđu, na de dearvvasmuvvá olmmoš.

Korte nyheter

  • Seminára sámi mánáidgirjjálašvuođa birra: – Dá lea álgu sámi mánáid girjjiide

    Sámedikki girjerájus, Juoigiid searvi ja Norgga mánáidgirjeinstituhtta lágidedje odne rabas seminára sámi mánáid girjjálašvuođa birra Oslos.

    Girječálli Inga Ravna Eira, sámi girječálliid searvvis, lei okta dain gii čuovui seminára.

    – Dát mearkkaša hui olu sámi girjjálašvuhtii ja sámi girječálliide, danin go mii leat guhká váillahan girjjiid mánáide erenomážit ja maiddai nuoraide.

    Su mielas lea buorre go dákkár seminára dollo, ja muitala ahte sis lea ihttin gis bargobádji mas galget digaštallat mo galget bargat sámi mánáid girjjálašvuođain ovddasguvlui.

    Son čilge ahte Sámis eai leat doarvái mánáidgirječállit, ja jus galget eambbo mánáidgirjjit de adnojit eambbo girječállit maiddái mánáid ja nuoraide.

    – Jus mis galgá boahtteáiggis gávdnot sámegiella, de fertet mii álgit mánáiguin ja mánáide. Erenomážit dál galggašii dahkkot hui stuorra bargu oažžut olu sámegiel mánáidgirjji.

    Son dadjá ahte mánát galggašedje álgit beassat gullat girjjiid dalán go riegádit ja gitta 13-14 jagi rádjái, muhto ahte Sámis eai leat girjjit buot daid ahkásaččaid.

    – Min oainnu mielde lea hui dehálaš sámegielat mánáide oažžut dan vásáhusa, girjjit han ovddidit sámegiela ja go mánát gullet iežaset gillii girjji, dain leat máŋggalágan vásáhusa.

    Ihttá bargobádjái lohká vuordit ahte dat geat galget doppe hállat doppe buktet árvalusaid muhto maid ahte sii ovttas galggašit gávnnahit juoidá.

    – Dá lea álgu sámi mánáid girjjiide, ja dás rájes de álget várra dahpahuvvot áššit, sávvamis.

    Inga Ravna Eira
    Foto: Iŋgá Káre Márjá I. Utsi / NRK
  • Kártadoaimmahat dohkkeha Oslove – mieđihit iežaset ádden ášši boastut

    Kártadoaimmahat lea dál dattetge dohkkehan Oslove nama almmolaš máttasámegiel namman Norgga oaivegávpogii.

    – Mii dat leimmet boastut ádden. Gielda lei ožžon formálalaš rávvaga sámi báikenammanevvohagas maid lága mielde galget dahkat, lohká Kártadoaimmahaga ossodatjođiheaddji Helge Dønvold.

    Kártadoaimmahat šálloša go álggos dieđihedje gildii ahte namma ii dohkkehuvvo.

    Dál álgá Oslo gielda čalmmustahttit gávpoga sámi nama.

    – Lean hui ilus go dát manai bures ja go Oslo sámi namma dál lea almmolaččat dohkkehuvvon, lohká Oslo gávpotráđi njunuš, Eirik Lae Solberg.

    Gávpoga sámi namain sii dáhttot čájehit ahte atnet árvvus sámi kultuvrra, ja čájehit ahte Oslo lea buohkaid oaivegávpot, maiddái buot sámiid oaivegávpot, deattuha son.

    Oslo gieldda neahttasiiddus geavahišgohtet Oslove earret eará gávpoga logos, buohtalagaid gávpoga dárogiel namain.

    Ihtet maiddái áiggi mielde Oslove-geaidnošilttat. Gielda áigu muđuid vel árvvoštallat man láhkai buoremusat čalmmustahttet gieldda sámi nama.

    Oslove lea gávpoga namma máttasámegillii, ja dál juo geavahit sihke searvvit ja ásahusat dán sámi nama Oslos.

    Oslove-skilt på Samisk hus i Oslo.
    Foto: Mette Ballovara / NRK
  • Fálli nåvkå varresvuohtakontrållåv

    Dån guhti årru Hábmera suohkanin ja la 40 ja 79 jage gaskan oattjo dal varresvuohtakontrållåv tjadádit masta i dárbaha majdik mákset.

    Vuoratjismáno 29. biejve álggá Saminor3-guoradallam Hábmera suohkanin, ja vihpá gitta ájgen moarmesmáno 14. bæjvváj.

    Guoradallama åvddåla gåhttju Hábmera suohkan ja Saminor3 álmmuktjåhkanibmáj, mij tjadáduvvá uddni vuoratjismáno 25. biejve sebrudakvieson Ájluovtan kl. 17.00 ja Hamsunguovdátjin kl. 20.00.

    Danna Hábmera suohkan galggá subtsastit manen Saminor3 la ájnas gájkajda suohkanin, ja guoradalle galggi subtsastit sisano birra viesátguoradallamin – manen Saminor3 guovte vahko duogen suohkanin sierra varresvuodastasjåvnåv rahpá.

    Vihttalåk suohkana li maŋen Saminor3:n.

    Bilde av faglig leder for Saminor 3-undersøkelsen, Ann Ragnhild Broderstad, foran Saminor-bussen.
    Foto: Solveig Norberg / NRK