Fjorten dager i Nordsjøen

Dette er ein roman det har knytt seg store forventningar til. Allereie i fjor haust fekk vi vite at det var to vinnarar av Gyldendals konkurranse for den beste politiske romanen. Den eine, ”Svart himmel, svart hav” av den tyrkiskfødde debutanten Izzet Celasin, kom hausten 2007. Romanen var ein verdig vinnar, både politisk og god, men handlinga var lagt til Tyrkia på 70-talet. Dermed tok han ikkje pulsen på den aller nyaste, norske samtida, slik ein fekk inntrykk av at forlaget hadde tenkt det då dei utlyste konkurransen.

Olje og politikk

Vinnarbok nummer to derimot, skildra norsk samtid. Til overmål var handlinga lagt til ei oljeplattform i Nordsjøen, ein stad der få har vore, men som vi alle veit har umåteleg stor innverknad på det livet vi lever her inne på land. Olje og politikk er knytte saman på kryss og tvers: energipolitikk, miljøpolitikk, distriktspolitikk og industripolitikk er politikkområde som står på regjeringas dagsorden, i tillegg kan ein tenkje seg ei handfull politiske innfallsvinklar med litt mindre bokstavar.

Når så forlaget utstyrer boka med eit klassisk thriller-omslag der trugande skyer rammar inn eit lågtflygande helikopter i forgrunnen mens oljeplattforma ligg mørk og mystisk midt i bildet, ja, så har dei gitt debutant Henriksen svært rikeleg med fallhøgd. For rikeleg, viser det seg. For ”Fjorten dager i Nordsjøen” er ikkje ein thriller, og det skal ein viss velvilje til for å kalle han for ein politisk roman, - med mindre ein då meiner at skildring av arbeidsprosessar i offshoreindustrien i seg sjølv er politisk.

Misser tekstgrepet

Forteljaren, som deler fornamn med forfattaren, er sjef for eit lite team av klatrarar som skal utføre diverse arbeid på stader der det er kronglete å kome til for plattformarbeidarane. Vi blir med teamet ut med helikopter på dag ein. Deretter har kvar dag fått sitt kapittel, og på den fjortande dagen tek helikopteret teamet tilbake til fastlandet.

Leif går tett på konstruksjonar, funksjonar og arbeidsprosessar i denne skildringa, så tett at det lett kan svimle for ein ikkje-faglært. Eg har ikkje nok verken av kunnskap eller fagterminologi til å sjå for meg kvar dei er og kva dei gjer, og dermed vert store deler av teksten nokså død. Her går det an å innvende at ettersom oljeplattformene er ein så viktig del av det norske samfunnet, ja, så burde eitkvart tenkande menneske ha sett seg inn i dei mest grunnleggande prosessane. Dette kan vere rett, men eg fryktar at eg er i - om ikkje godt, så i alle fall stort selskap når eg misser tekstgrepet allereie tidleg i romanen.

Spesielt interesserte

Innimellom arbeidet er det gjort plass til tankane til nokon av dei som er på plattforma. Her går det an å henge med, og Leifs einsame turar der han søker ut mot ytterkantane av plattforma for å kjenne vinden ruske og sjå havet piske mot plattformbeina er fint skildra, det same er Torleifs angst for at han kanskje er blitt for gammal til å følgje med i utviklinga.

Dette er altså ein ujamn roman, der hovudmengda av teksten må seiast å vere for dei spesielt interesserte. Men er det ein politisk roman? Ettersom det ikkje finst klart definerte kriterier for kva ein politisk roman er, så vert det for kategorisk å svare nei. Men ein skal ty til temmeleg vide definisjonar for å svare ja.

Kva med ein blow-out?

Vi får høyre at Statoil er interessert i å tene pengar, og at plattform-leiinga har det på same måten. Dette fører til at dei ugjerne stoppar boreprosessar for nødvendig vedlikehald, medan dei er svært fikserte på at skjemamølla går og at kvar enkelt arbeidar oppfører seg etter forskriftene, som inkluderer slikt som å halde seg i rekkverket når dei går i trapper.

Her tangerer vi ein kritikk av konsern og leiing som kan kallast politisk, men kritikken ligg farleg nær det sjølvsagte. At den vert repetert inntil det hypnotiserande, gjev ikkje meir tyngde til kritikken, snarare dyrkar det fram ein lengt i lesaren etter ein aldri så liten blow-out, slik at vi kan få dokumentert at leiinga manglar format, at nordsjøarbeidarane er i dårleg form, og at klatrelaget hans Leif er heltane som er i stand til å klare brasane. Men nei, ikkje så mykje som fall på såpestykke i dusjen blir oss forunnt. Dermed må vi berre ta forteljarens synsmåtar som nettopp det: synsmåtar. Og konklusjonen på det heile må bli at den store romanen om livet i Nordsjøen enno ikkje er skriven.