– Eg trur ikkje mange tenkjer på at dette er kulturminne

Det er Sogn og Fjordane Energi, NVE og Nordfjord Folkemuseum som samarbeider om utstillinga som har fått namnet «Linjer i landskapet – kraftoverføringens kulturminner».

– For oss er dette eit fint høve til å vise berebjelkane i samfunnet i dag. Og så er det absolutt kulturhistorie, og her kan vi vise kva det betyr, fortel Jannicke Lindvik, kommunikasjonsrådgjevar hos SFE.

På Sandane var det m.a. produksjon av komfyrar. Petter P. Flølo laga Flølo-komfyren , som du kan lese om i Fylkesleksikonet.

– Vanskeleg og interessant

Erling Sande, leiar i Stortinget sin Energi- og miljøkomite, opna utstillinga torsdag kveld. NVE har laga utstillinga «Linjer i landskap», medan Nordfjord Folkemuseum stiller ut gjenstandar knytt til utstillinga.

SFE laga ein ny utstillingsvegg til opninga «Krafthistorie i Sogn og Fjordane gjennom hundre år».

– Noko av det vanskelegaste var å leggje frå seg bøkene om kveldane. Det er interessant og mykje interessant at det vanskeleg å sile ut. Dette er eit greitt utval, seier Lindvik som sat med det ansvaret.

Anna haldning i dag

På museet får publikum sjå elektriske artiklar som vart nytta etter kvart som straumen fann vegen til dei ulike krinklar og krokar i Sogn og Fjordane.

For det å få elektrisiteten ut var noko av det viktigaste som skjedde for fylket, som i utstillingssamanhengen blir skildra som kraftfylket.

– Det er eit litt anna perspektiv med det å få straum i dag, kontra kva det betydde då den kom då. I dag er det ein sjølvfølgje, medan det tidlegare var dugnad for å få fram straumen, seier Lindvik.

(Artikkelen held fram under biletet)

Spekulantane meldte seg

I dag er produksjon, kjøp og sal av kraft storindustri. Peikepinnar til dette såg ein også svært tidleg her i fylket, for fossefalla fanga tidleg interessa hos spekulantane utanfrå fylket.

Allereie på 1800-talet trykte ei avis annonse frå ein oslomann som ville kjøpe kraft.

– Det var sjølvsagt pengar som var motivet. Både sleipe utlendingar og austlendingar som reiste til Sogn og Fjordane for å spekulere i fossar, ler Lindvik.

Er kulturhistorie

– Det er ikkje sikkert at folk tenkjer at kraftforsyning er kulturminne. Det vi i tillegg ynskjer å dra fram er kva folk tok i bruk for å bruke elektrisiteten til, legg direktør ved Nordfjord Folkemuseum, Aslaug Nesje Bjørlo, til.

Mellom mange gamle elektriske artiklar frå eiga museumssamling, har dei plukka fram lokalproduserte artiklar for å dokumentere og presentere krafthistoria.

Gamle miksmasterar, vaffelkakejarn, komfyrar og turbinar er berre noko av det som er utstilt.

Andre tider før

Også tidlegare linjemontør Jarl Standnes, og tidlegare everksjef i Gloppen, Sverre Hole, har medverka til utstillinga. I dag fører nye kraftlinetrasear til krangel.

Men så har også mengda straum på linjenettet blitt vesentleg større, spesielt med tanke på den nye kraftlina mellom Ørskog og Fardal.

– Det var ikkje like mykje krangling før, seier Hole.

Stolpe var status

– Utstyret var bra då eg kom med, men det er nok blitt mykje betre i dag, legg Standnes, som var med på å byggje stamlina frå Fardal til Giskemo.

– Før måtte ein berre stolpar til fjells. Det var ikkje like mykje maskiner om å gjere. Dei kom mykje seinare, seier Lindvik og seier haldninga til krafttilførselen var ei anna før i tida. I dag må straum fram til både hytter og hus.

– Før var det status å ha mast på eigedomen sin, seier ho.