Slik kan du lage ditt eige kreative etternamn

På Flø i Ulstein bur far Hugo Opdal, mor Ingunn Røyset, og borna Svale og Ørn Flø. Dei har med andre ord tre ulike etternamn. Årsaka er at foreldra tok stadnamnet Flø til borna sine.

– Då vi fekk Svale kunne vi velje eitt av våre etternamn, eller begge med bindestrek imellom, men syntest det blei litt tungt. Utan bindestrek ville det berre bli eit mellomnamn, så då blei namnet tatt frå staden der vi bur, fortel Røyset.

– Vi syntest også at Svale og Flø passa godt saman, dessutan er det mykje svale på Flø.

Ho viser også til at det er ein gammal namnetradisjon å ta etternamn etter staden ein bur. Og Svale er fornøgd med namnet sitt og har ikkje tenkt å endre det.

Eige unike namn

I kveld kan du sjå programmet «Nomino» som vil handle om etternamn.

Der er familien Teigo med. Dei ville gjerne at heile familien skulle ha det same namnet. Men kva kunne det vere? Dei hadde tre namn å velje mellom. Pettersen, Sveen og Østtveit. Men dei ville ikkje ha nokon av dei.

– Det er litt kjedeleg å ikkje heite det same som ungane, fortel mamma Torunn.

Dei sette seg difor ned med penn og papir. Dei skreiv ned alle forbokstavane i fornamna sine, og kom etter kvart fram til eit etternamn alle var nøgd med. Teigo.

Løyste eit dilemma

Line Grønstad ved Norsk Folkemuseum frå Sula seier det tidlegare var vanleg å ta namn etter garden eller staden ein budde. Ho forskar på folks val av etternamn.

Grønstad fortel at i 1923 kom ei namnelov som kravde at alle måtte ha eit fast etternamn.

– I dag er namnet meir personleg, medan det tidlegare også fungerte som ei form for adresse, ein måte å kjenne igjen folk på. Før kunne ein skilje Kari på Oppegarden frå Kari i Nedregarden, men når det bur fire Kari i same oppgang blir det verre.

Likestilling

Difor kom det også eit krav frå det offentlege Noreg, som politi og ulike nemnder, at alle skulle ha faste etternamn.

– Ein slags ide om at kvinnene sitt namn var mindre viktige enn mennene sine, har eksistert lenge. Utover på 1800-talet blei det stadig meir vanleg at kvinna tok mannen sitt namn når dei gifta seg. Denne skikken blei lovfesta i 1923.

Grønstad fortel at først i 1979 blei lova endra slik at mann og kvinne blei behandla likt.

Trenden med at kvinnene beheld det namnet dei har hatt frå fødselen ser ut til å bli berre sterkare, ifølge forskaren. Men framleis ser det ut til at ei ganske stor overvekt av kvinnene tar mannen sitt etternamn.

– Det fine er at folk kan velje dette sjølv.