«Nonsensjournalistikk og svada»

Føreseieleg, inkjeseiande, overflatisk, svada og vissvass, er ord Paul Olai-Olssen brukar om reisejournalistikken i norske aviser.

Han er forfattar og foredragshaldar, kjent frå reiseprogramma «Pauls Planet» og «Paul padler Latin-Amerika» på TV2.

– Det verkar som om dei fleste reisejournalistar berre skriv om ei pressemelding frå Norwegian eller saksar det siste frå Lonely Planet, seier Olai-Olssen.

Han saknar eigenopplevde historier, møte med ekte menneske og reisereportasje ein kan lære noko av.

– Ein politisk journalist må kunne mykje om politikk. Likeins må ein reisejournalist kunne mykje om reise. Den kompetansen ser eg ikkje i reisejournalistikken, seier han oppgitt.

• LES OGSÅ:

«10 på topp» og bransjestoff

På bloggen sin «Pauls Planet» trekk han fram «10 på topp lister», der land og byar blir ramsa opp utan djupare grunngjeving, som eksempel på dårleg reisejournalistikk.

Også artiklar om reisetrendar meiner han dekker stort sett alle kontinent, og er lite konkrete. Han kallar dette «heilgardering».

Kritikken går også på at reisenyheitene i stor grad er bransjestoff om til dømes flyselskap.

• LES OGSÅ: Henter Ringenes Herre-ekspertise

Gir folk det dei vil ha

Hilde Haugsgjerd er sjefredaktør i Aftenposten, som har eige reiseseksjon to gonger i veka. Ho synest kritikken er altfor generell.

– Eg er ikkje einig i ein så generell dom over reisejournalistikken. Sjølvsagt er ikkje alt like bra, men me skal tilfredsstille veldig mange lesarar med forskjellige interesser. Folk er også interesserte i flyprisar, nye destinasjonar og sørvis på Gardermoen, seier Haugsgjerd.

Ho meiner det må vere plass til både dei djupe reportasjane og forbrukarstoff.

Reisereklame

Morten A. Strøksnes er forfattar innanfor den litterære reportasjesjangeren og har gitt ut fleire bøker. Han meiner reisejournalistikken i dag berre er eit vedheng til reisereklamen.

– Det er ein kynisk og gjennomkommersialisert sjanger. Det er lite redaksjonelt innhald i den, seier han.

Det er ikkje Haugsgjerd einig i. Annonseplass blir seld av marknadsavdelinga, som ikkje har noko med det redaksjonelle innhaldet å gjere. Annonsørane veit ikkje kva som står på reisesidene, fortel ho.

– Me betalar alle våre turar sjølve. Det er ikkje noko tettare band mellom reisejournalistar og reiseselskap enn det er mellom politiske journalistar og politikarar, seier ho.

(Saka held fram under biletet)

Journalistar blir turistar

Anne Hege Simonsen, fyrstelektor i journalistikk ved Høgskulen i Oslo og Akershus, seier reisejournalistikken har visse utfordringar.

– Mange reisejournalistar går i stor grad vekk frå journalistrolla og blir turistar. I staden for å ha eit undersøkjande blikk, ser dei verda frå eit konsumperspektiv. Då blir artiklane meir skildrande og lite kritiske, seier Simonsen.

Gråsone

Det finst mykje bra reisestoff også, men potensialet er mykje større, meiner Simonsen.

Ho ser gråsonar mellom reisejournalistikk og reklame.

– Reisejournalistikken er tettare knytt til reklame enn annan journalistikk. Ofte er det uklart kva artiklar og reportasjar som er sponsa av andre aktørar. Eller er journalisten på ferie og slår to fluger i ein smekk? Motivet for reisa er ofte uklar, seier ho.

Ho foreslår til dømes betre merking av kven som har betalt for turen og grunnen til reisa. Det kan opplyse lesarane om kva type reisestoff det er dei eigentleg les.

Vil ha realistisk reisestoff

Morten A. Strøksnes synest kvaliteten på reisejournalistikk er betre i spesialblad. Men kva er i fylgje han god reisejournalistikk?

– Den kan vere godt skriven eller ha ein annan type informasjon enn det ein elles får servert. Historie og bakgrunnsinformasjon er også ein viktig del. Den må vere realistisk, og journalisten skal helst gå eigne vegar og finne ny informasjon og det som er skjult, seier Morten A. Strøksnes.

Kvifor blir ikkje fleire oppgitt over sjangeren og krev noko meir?

– Kanskje fordi det er ein type kosesjanger folk ikkje tek seriøst. Journalisten er utvitydig begeistra over palmer og strender, og brukar klisjear for å beskrive dei. Reisejournalistikken er ein harmlaus sjanger som spelar etter eigne reglar, avsluttar han.