Hopp til innhold

23 evrre guođohanvuoigátvuohtá

Ruoŧa boazosápmelaš máksá ovttá evrre juohke guoktelogát bohcco ovddas Norgga vearrokássii, vai oažžu lobi guođohit ealus Norggas lappekodisillá vuođul.

Svenske reindriftssamer nekter å forlate Norge

Sárevuomi boazosápmelaččat leat máŋggaid jagiid bealušdan vuoigatvuođáidis Lappegodisillá vuođul.

Foto: Klemet Anders Sara / NRK

Dás ii leat ii symboláláš ruhtá-árvuge, lohkká Romssa universitehta vuosttás ámánuensá Øyvind Ravna, gean mielás berrešii ruhtá-árvu bajiđuvvot dálá árvvu dássái.

- Šaddá boastut, jos galgá máksojuvvot namalaš árvvu mielde, mii lea mearređuvvon 1751:as, de ferte gal rievdadit dán otná ruhtii, jos vuos oba galgage máksit dán ovddas, lohka Ravna.


Máksán 7 šilliŋg (23 evrre)


Ruoŧa boazosápmelaš Bror Henrik Labba lea máksan oktiibuot 23 evrre Norgga stáhtá vearrokássii, nugo lappekodisillen láhkačálus gáibida, vai sus lea lohppi guođohit beannot čuođi heakka Ávgolatnjárggas Gaskka-Romssas.

- 1 Dánskka šilliŋg = 3,33 evrre

Dá láhkateaksta dárogillii ( Lappekodisillá § 13 )

«De svenske Lapper, som vel flytte med deres Dyr over Grendsen ind paa Norsk Grund, men dog ikke komme til Havet eller Fiordene, og sammesteds noget Fiskerie eller Kobbe-Skytterie bruge, betale udi Leye for hvert 20de Dyr, som i deres Følge er, stort og smaat af begge Kiøn, undtagen de Kalve, som udi samme Vaar ere fødde, hvilke ikke regnes; Een Skilling Danske eller en Styver Svensk, i Kobber-Mynt, mere ikke.Máŋga juristtá geaiguin NRK lea ságástan oaivvildit lappekodisillen leat fámus, maŋŋel go Norga ja Ruoŧŧa eabá soahpán ođásmáhttit boazoguohtun konvenšuvnna. »

Guovttelot bohcco ovddas 1751:as galggai máksit 1 šilliŋga, nu ahte 150 bohccos lea Labba máksán de 7 šilliŋga

- Ii obá symbolálaš árvuge

Muhto juristtát bidjet gažáldatmearkka kodisillena ruhtágáibádussii, man vuođul boazosápmelaš mávssašii ovttá veaike-evrre juohke 20:at bohcco nammii.

Ola Grytten

Professor Ola Honningdal Grytten mielde 1751:as gal lei 1 šilling 20 bohccos rivttes supmi.

Foto: NRK

Norgga gávppášan alláskuvlla professor Ola Honningdal Grytten rehkanástima vuođul dagášii okta veaike-evre 2500 ruvnnu dálá ruhtá-árvvu ektui, go buohtastahtta 1700-logu gáskámearálaš jahkebálkká, otná jahkebálkká ektui.

- Jos rehkenastá 5 % 450 000 duháhis, de boahtá das sullii 2500 ruvnnu, muitala Honningdal Grytten.

- Rivttes máksu 17 500 ruvnnu

Jus Lappekodisillena ruhtá-árvu bajiduvvošii otná ruhtá-árvui, de livččii Bror Henrik Labba geavván máksit 17500 ruvnnu Lappekodisillena ruhtágáibádusa ovddas.

Øyvind Ravna

Juristá Øyvind Ravna.

Foto: Eilif Aslaksen / NRK


Muhto leago prinsihppálaččat riektá, ahte boazosápmelaš galgá máksit vearu, go rastildda ealuin riikkáráji.


- Dát ferte maid digáštallot, muhto jus boazoeaiggát geavvá máksit, de gal ii leat riekta máksit evrriiguin, oaivvilda Øyvind Ravna.

GULDAL:

Korte nyheter

  • Aasland lea oadjebas ahte ii šatta ođđa Fovse-ášši Hámmerfeasttas

    Terje Aasland lea oadjebas das ahte buot bealit, maiddái juridihkalaš bealit areálasisabahkkema oktavuođas mii boahtá ođđa el-fápmolinjá geažil Hámmerfestii, leat čielggaduvvon, čállá Altaposten.

    Konsešuvdna lea addojuvvon, ja vaikko boazodoallu ja Sámediggi leat váidalan ja vuosttaldan dan, de válljii Energiijadepartemeanta addit Statnettii ovddalgihtii lobi. Dat mearkkaša ahte álggahit barggu ovdalgo vuoigatvuođat leat čielggaduvvon.

    Dát lea ollugiid mielas njuolggo parallealla Fovse-áššái, mas bieggaturbiinnat ledje jo ceaggámin go Alimusriekti gávnnahii ahte dat lei olmmošvuoigatvuođarihkkun.

    – Finnmárku dárbbaša infrastruktuvrra, elfápmolinjáfierpmádaga mii sáhttá guoddit fámu, leš dal dat bieggafápmoprošeavttas, gássafápmorusttegis mas lea CO2-hálddašeapmi ja vurken, dahje eará lágan fámus, ovdamearkka dihtii čáhcefámus. Elfápmolinjáfierpmádat lea geađgejuolgi ođđaáigásaš servodagas. Dasa ferte maiddái Finnmárku beassat, čilge energiijaministtar Terje Aasland (Bb) Altapostenii.

    Olje- og energiminister Terje Aasland (Ap) i Dubai under klimatoppmøtet COP28.
    Foto: Truls Antonsen / NRK
  • Krever egen distriktskvote

    Fiskerne i Vardø ba Trygve Slagsvold Vedum om en egen distriktkvote da finansministeren besøkte fiskeværet på mandag.

    Fiskere i åpen gruppe, de som har fiskebåter under 11 meter, har mistet rundt halvparten av kvota i år - sammenlignet med i fjor.

    Og signalene er at kvotene må reduseres ytterligere i årene framover.

    Det slår hardt ut for Vardø der store deler av fiskeflåten er i åpen gruppe.

    Leder for Vardø fiskarlag, Frode Robertsen, frykter fraflytting.

  • Helse Nord med ny handlingsplan for personell, utdanning og kompetanse

    Helse Nord legger frem en ny handlingsplan for å tiltrekke flere ansatte til sykehusene i landsdelen.

    Det skriver Nordlys.

    Handlingsplanen har 20 tiltak og vil vedtas av Helse Nord-styret torsdag,

    Tiltakene er blant annet å innføre jobbgaranti for lærlinger, gjennomføre omdømmekampanjer og forbedre spesialistutdanning for leger.

    – Handlingsplanen er sentral for den pågående omstillingen i Helse Nord. De 20 tiltakene i planen skal bidra til å redusere bemanningsutfordringene i regionen, sier administrerende direktør i Helse Nord, Marit Lind, til avisen.

    Helse Nord, Marit Lind
    Foto: Mathias Sommerseth Kjellmo / NRK