Hopp til innhold

Gáibidit miljovnnaid stáhtas

Beakkán neavttár Mikkel Gaup ja earát su bearrašis gáibidit 25 miljovnna kruvnna stáhtas, go Mikkel A. Gaup rohkkis rivvejuvvui doallu.

Mikkel Gaup
Foto: Ann-Irene Buljo / NRK

Mikkel A. Gaup bearaš lei 1961 fárren Finnmárkkus Susendalenii Nordlánddas, gos bearaš massi doalu.

Rivven doalu bearrašis

– Dokumeanttat maid mon lean gávdnan, čájeha ahte bearrašis leat boasttu vuođul váldán doalu ja njulgestaga bandihtagoansttain dan rivven, lohká Nils Gaup Sámi Radioi. Son lea bearraša ovddasteaddji áššis ja Mikkel A. Gaup rohkki bárdni.

Čiežas dán bearrašis gáibidit dál 25 miljovnna kruvnna go guovtti buolvvas eai leat beassan joaŧkit boazodoalun Nordlánddas.

Filbmaneavttár Mikkel Gaup ii leat vástidan go Sámi Radio lea oččodan su ságaide dán ášši birra.

Stevdnen stáhta

Mikkel A. Gaup válddi bearraša mielde Susendaleni 1961:s, gos orru 1965 rádjai. 1966 válddi stáhta doalu maid moadde jagi ovdal lei dohkkehan ahte Gaup beasai sirdit Nordlándii.

Geassemánu 5. beaivve lea stáhta, Eanadoallodepartementta bokte stevdnejuvvon, go dan mielde oaivvildit ahte stáhta dagai boasttut 1966:s go Gaup bearaš ii šat fitnen doalu Susendaleni.

– Son gal jáhkká ahte šaddá diggi, lohká bearraša ádvokahtta Anders Flatabø, go oaidná stáhta boasttut dáhkan dalá mearrádusan.

Ii vuođđu gáibádussi

Ráđđehusádvokahtta Goud Helge Homme Fjellheim lohká bargamin vástádusan stevdnemii, muhto ii jáhke šaddat eará vástádus go dan maid čuoŋománus leat vástidan ahte ii leat vuođđu gáibidit buhtadusa ja seammás lea ášši boarásmuvvan riekteáššin.

– Mikkel A. Gaup heitti boazodoalun go son fárri Nordlánddas Áltái, čállá ráđđehusádvokahtta.

Nils Gaup ii jáhke maŋŋit bargamin áššin, go dál sii leat gávdnan čállosiid dáhpáhusa birra.

– Leat guhkká oččodan báhpáriid áššis, muhto dál leat lihkostuvvan Riksarkivas gávdnat daid rivttes áššiid dán dáhpáhusa birra, čilgesta Nils Gaup.

Bákkus váldán doalu

Bearaš ásai Susendalenis 1961:s gitta 1965 rádjai, muhto stevdnemis čállet ahte eiseválddit oidne ahte Mikkel A. Gaup ii heiven guvlui, ja ledje plánegoahttán fárrehit bearraša davás fas.

Gaup-bearaš áiggui fárret ruovttoluotta Eibui Álttás, go lei lohppiduvvon ahte galge oaččut doarjaga oasttit ealihan bohccuid. Finnmárkku fylkkamánne cakkai bearraša go oaivvildit ahte ii lean sadji eambbo bohccuide guovllus.

Nu dáhtui Mikkel A. Gaup fas fárret Susendaleni. Seammás dáhppáhuvve áššit Susendalenis man birra Gaup oaččui reivve 1966:s, dalá Lappefogdenis. Su doallu orohagas loahpahuvvo, čállii Lappefogden.

Hálidedje doalu

– Gaup-bearaša dáhttu lei fitnet ruovttoluotta dien doalu, muhto dan ođđa boazodoallolága mielde ii leat stáhtas vejolašvuohta addit bearrašii doalu, danin gáibidit buhtadusa, čilge bearraša ádvokahtta Anders Flatabø.

Nils Gaup ii nekce jurddašit mo jos buhtadusa eai fitne.

– Dan in leat jurddašan ge, loahpaha Nils Gaup.

Korte nyheter

  • Daniel Ailo med i TILs A-lagstropp

    Karasjokingen Daniel Ailo Sakshaug Bær er tatt ut i TILs A-lagstropp som i kveld spiller cupkamp mot Fløya.

    Han spiller til daglig i TILs andrelag i 4. divisjon.

    – Det er veldig artig å få mulighet til å spille sammen med de større guttene. Jeg er litt spent, sier Sakshaug Bær til NRK.

    Han har allerede i rundt en måned trent med A-laget.

    – Det har blitt noen treninger med A-laget og noen med B-laget. Det har gått veldig bra, sier han.

    Sakshaug Bær vet ennå ikke om han får spille i kveld, men håper i det minste på et innhopp.

  • Samehets.no la rabáduvvam

    Les på norsk.

    Uddni Sámedikken lij sierra dållam gå næhttabielle samehets.no rabáduváj.

    Sámedikkeráde Runar Myrnes Balto rahpamsárnen gijtij gájkajt gudi li rádijt vaddám ja viehkedam næhttabielijn barggam.

    Guoradallama vuosedi juohkka niellja sáme nálsodimev ja vasjev vásedi, ja danen le dát næhttabielle ásaduvvam.

    Åssudakdirekterra politijjadirektoráhtan Bjørn Vandvik javllá sijáj mielas li ilá binná ássjijs ma politijjaj diededuvvi.

    – Mijá ulmme l nav vaj sáme dán næhttabiele baktu vuojnni unugis vásádusájt la máhttelis gujddit, javllá Vandvik.

    Bagádallam la oarjjel-, julev- ja nuorttasámegiellaj ja dárogiellaj, ja danna oattjo diedojt gejna máhtá guládallat gatjálvisáj sáme nálsodime ja rasisma birra.

    Bjørn Vandvik på Sametinget. Han er avdelingsdirektør i Politidirektoratet
    Foto: Wenche Marie Hætta / NRK
  • – Ođđa neahttasiiddus sáhttá oažžut olu veahki

    Máŋggas leat vásihan sámevaši, muhto eai nu gallis dieđit dahje váidde dan. Sámedikkis čoahkkanedje odne olbmot og ođđa neahttasiidu samehets.no almmolaččat rahppui.

    Dás oažžu bagadusa maid sáhtát bargat jus vásihat sámevaši.

    – Mun orun oaidnimen ahte dás oažžu hui ollu veahki, dego mo galgá hállat dan birra, ja de gos fitne veahki, ja geasa sáhttá dieđihit. Nu dadjá Kárášjoga Sámi joatkkaskuvlla oahppi Julie Solbakken.

    Sámediggi ovttas politiijadirektoráhtain dat lea ráhkadan neahttasiiddu, mii galgá leat ávkin olles servodahkii.

    – Dat sáhttá leat skuvllas, sáhttá leat barggus, almmolaš lanjas vai neahtas. De dat galget sáhttit mannat dohko samehets.no siidui ja gávdnat daid dieđuid maid sii dárbbašit. Doppe sáhttá gávdnat olggos mo galgá váidat bolesiidda ovdamearkka dihte. Nu lohká sámediggeráđđelahttu Runar Myrnes Balto.

    Politiijadirektoráhta ossodatdirektevra Bjørn Vandvik sávvá dán siiddu álkidahttit váidima.

    – Mu dieđuid mielde ii lean mis oktage ášši diibmá, muhto olu cavgileamit. Mii sávvat dán bagadusa dagahit ahte eambbosat váldet oktavuođa minguin, sávvá Vandvik.

    Julie Solbakken
    Foto: Wenche Marie Hætta / NRK