Hopp til innhold

Adveantakaleandar 20.12.

Dán jagáš kaleandra lea Beate Heide buvttadan NRK Sápmái.

Durdnesotnabeaivi
Foto: Beate Heide

Ovdalis áiggi ii lean lohpi bargat sotnabeivviid. Dasa dáiddii leat buorre sivva go eanemus olbmot barge ja rahče nu garrasit muđui váhkus, ja lei rumašbargu.

Muhto akta sotnabeaivvi jagis lei lohpi bargat, adveantta maŋimus sotnabeaivvi. Dan gohčode durdesotnabeaivin, ja dan beaivvis olbmot besse válbmet juovladoaimmaid mat ain ledje báhcán barggagehtte.

Dat liiba geargat juovllaide lei vissásit máŋgasiidda buresboahtin. Juovlabasit ledje guhkit, ja máŋgasiid gudneáŋgirvuohta lei doallat árbevieruid. Danne galggai visot reiddas ovdal girkobiellut čudje juovllaidálgima, ja ii lean jur unnán mii vurdojuvvui.

Dál lea visot álkit máŋga vugiiguin. Mis ii leat nu fysalaš gáibideaddji bargu sahtek, gievkkanmašiinnat mat dagahit ahte bargu geahppu ja áigi sesto, leat nai juohke diŋgii. Liikka láve mis dilihisvuohta juovllaidvuordináiggi. Vai lea go dát beare juoga mii dobdu?

Dál lea durdesotnabeaivi dávjá muhtin beaivi go buvddat leat rahpasat, vai hiđis olbmot juovlaattáldagaiguin besset geargat.

Mu vásáhus lea ahte midjas juovllaid sisdoallu galgá leahkit, lea sirdon siiddas gávpehášaide ja boalváriidda. Sii dát leat geat mearridit min juovladárbbuid, ivdnás máinnusgihppagiiguin ja šelges TV-máidnosiiguin. Buvddain juovllat álget juo árrat, ja dagaha hušša min golaheddjiid gaskkas. Álgoálggos juovllaid sáttasátni ja ulbmil ii lean divrras skeaŋkalonuheami birra ollogen, muhto orru leahkimin iežáhuvvamin ruhta- ja oasástanguvlui. Jos mii háliidit jorggihahttit dili, de min vertet váldit juovllaid ruoktot veaga háldui, mon jáhkán. Go dohko hal gullá, ikkobi?

Korte nyheter

  • Stor utstilling med urfolkskunstnere: «Urfolkshistorier» i Bergen

    På fredag åpner vi den gigantiske utstillingen «Urfolkshistorier» på Kode i Bergen.

    Det er trolig første gang i Europa at et museum presenterer en så stor kunstutstilling med og av urfolk.

    Kuratorene representerer urfolk i Mexico, Brazil, New Zealand, Sápmi/Norden, Australia, Peru og Canada.

    Utstillingen teller til sammen 300 verk, 170 kunstnere og dekker sju regioner i verden.

    Utstillingen åpner fredag 26. april.

    Utstillingen er svært politisk, og har en egen avdeling om urfolksaktivisme.

    – Disse kunstnernes arbeid reflekterer deres liv - og selv om det er fra ulike kanter av verden går noen tema som en rød tråd: miljøødeleggelse, overgrep, frihetskamp og kulturundertrykkelse – men også en enorm overflod og livsglede.

    – Flere av kunstverkene representerer en viktig motstemme mot et økende overforbruk og naturødeleggelse, sier kurator Irene Snarby.

    De samiske kunstnerne er blant annet Britta Marakatt-Labba, Joar Nango, Ingunn Utsi og Máret Ánne Sara.

    Alexander Luna, Maxima Acuña in Tragadero Grande in front of the Laguna Azul, 2012 (detalj).
    Foto: Pressebilde
  • Møtes til protest mot president Lula

    Tusenvis av urfolk samlet seg mandag i Brasils hovedstad Brasilia til starten av den 20. «Free Land Camp».

    Den ukelange årlige leiren for urfolk i Brasil vil i år fokusere på å protestere mot president Luiz Inácio Lula da Silvas uoppfylte løfter om å opprette reservater og utvise ulovlige gruvearbeidere og landtyver fra deres territorier.

    I forrige uke opprettet Lula to nye reservater i stedet for de seks hans regjering hadde lovet i år.

    Under kunngjøringen erkjente han at «noen av vennene våre» ville bli frustrerte.

    Urfolksprotest i Brasilia
    Foto: Dan Robert Larsen / NRK
  • Sámi festiválat Norggá buoremusaid gaskkas

    «Norske Kulturarrangører» organisašuvdna lea dál almmuhan evttohasaid oažžut lágideaddji bálkkašumiid jagi 2023 ovddas.

    Márkomeannu, Riddu Riđđu ja Sámi Beassášmárkanat leat evttohuvvon iešguđet surggiin.

    Sámi Beassášmárkanat gilvvohallet nammaduvvot «Dán jagáš festiválan».

    Festiválat Márkomeannu ja Riddu Riđđu lágideigga oktasaš doarjjakonseartta Fovse- sápmelaččaide ja -ákšunlisttaide Riikalávddis Oslos. Dainna konsearttain sáhttiba festiválat nammaduvvot Dán jagáš inspirašuvdnan.

    Márkomeannu lea maiddái finalistta Dán jagáš čalbmerávkaleapmi.

    Lubna Jaffrey åpnet Riddu Riđđu.
    Foto: Inga Maret Solberg Åhren / NRK