– Del opp ferien og bli lykkelig

Ein lang sommarferie er ei kjærkomen avkopling frå arbeidslivet for mange. Men å ta ut heile ferien på ein gong treng ikkje berre å vere positivt.

– At vi skulle kjenne oss betre av ein lang ferie, er ei myte. Det spelar ikkje noko rolle kor lang ferien din er. Det finst derimot sterk biologisk støtte for å spreie ferien, seier professor Bengt Arnetz ved Uppsala Universitet og Wayne State University i Michigan til svenske Aftonbladet.

Kortvarig lykke

Han meiner kroppen fort blir like sliten som han var før ferien, og at det hadde vore betre å få denne korttidseffekten oftare.

Det får han støtte for av førsteamanuensis Knut Inge Fostervold ved Psykologisk institutt på Universistetet i Oslo.

– Effekten av ferie er relativt kortvarig. Frå eit par veker etter at ein er tilbake på jobb, er stressnivået tilbake på same nivå som før ferie, seier han.

– Det vi veit er at personar som står i fare for hjerte- og karsjukdommar, sjeldnare får anfall om dei har ferie på jamn basis. Om ein tar ut ferien fleire gonger, får ein kortidseffekten fleire gonger, seier Fostervold.

Han strekar under at dette sjølvsagt er individuelt, og at avkopling og ferie blir opplevd ulikt frå person til person.

• Les også: Lek deg sprek i ferien

Stress i ferien

Det som skjer når ein jobbar under press er at kroppen produserer stresshormon. I ferien skal stressnivået falle, slik at ein skal kome tilbake til jobb frisk og klar.

Men det er ikkje alltid at det fungerer på den måten. For nokre kan det vere meir stressande å vere på ferie enn å vere på jobb.

– Ferien betyr veldig mykje for mange. Om han ikkje går som ein har planlagt, kan det vere til stor frustrasjon, og dette kan gi ein negativ effekt, seier han.

• Les: Misfornøyd med ferien?

Om ein tar ferien i fleire etappar, vil det kunne spreie risikoen for at det skal skje.

– Det viktigaste er at vi greier å restituere oss, slik at vi ikkje må slite oss på jobb kvar dag, seier Fostervold.

Tankane bort frå jobben

Men det betyr ikkje at ein får nytte av ferien om ein ikkje ligg rett ut på ei strand.

– Å restituere seg betyr ikkje å slappe av heile tida. For dei som har ein stillesittande jobb, kan det vere greit å gjere noko i ferien. Om ein får tankane bort frå jobben, er det ikkje viktig om ein slappar av eller er fysisk aktiv, seier Fostervold.

Han trur det blir lettare å kunne spreie ferien utover året framover fordi arbeidslivet ikkje er like einsretta som før. For 20-25 år sidan hadde vi ein overgang frå industriarbeidet til at dei aller fleste no arbeider på kontor eller i serviceyrke.

– Det er ikkje lenger like nødvendig at alle er på jobb til same tid. Det er derimot viktigare at nokon er på jobb til eikvar tid, seier Fostervold.

• Les også: «Alle» vil ha luksus i ferien
  
• Les også:

– Spar ferie til vinteren

Professor Arnertz viser til at ein oppdelt ferie er mykje meir vanleg i mellom anna USA og Japan. Han meiner det kan vere ein god idé å ta med seg.

– Tre veker ferie om sommaren kan vere passande. Folk har planar som dei skal få sett ut i livet, og ferien må ikkje bli så kort at den blir superstressande, seier han.

Så kan ein heller spare resten av ferien og ta ut ei veke om vinteren, eller spreie feriedagane utover, slik at ein kan ta fri nokre fredagar eller ein tirsdagskveld i ny og ne.

Arnetz er samd med Fostervold, og trur at ferievanane kjem til å endre seg.

– Absolutt. Ein treng å ta seg ein ferie no og då. Men å jobbe steinhardt og prøve å hente seg inn på nokre få veker fungerer ikkje. Vi er dessutan i eit kunnskapssamfunn der det ikkje lenger er beheov for å stenge ned industrien og drive vedlikehald på maskiner om sommaren, seier han.